Slaapverlamming ervaringen | Wat is het & Hoe kan ik het voorkomen? (2024)

Slaapverlamming is een toestand die net voor het inslapen of net na het wakker worden optreedt, waarin mensen bij bewustzijn zijn, maar zich niet kunnen bewegen.

In tegenstelling tot wat veel verhalen doen vermoeden, is slaapverlamming, ook wel slaapparalyse genoemd, een natuurlijk onderdeel van de remslaap ^[2].

De ‘verlamming’ van je spieren zorgt er namelijk voor dat je je niet kunt bewegen tijdens je dromen - een veilig systeem dat door je lichaam in werking wordt gezet.

Wanneer slaapverlamming buiten de remslaap om plaatsvindt, spreken we van een slaapstoornis.

Tijdens de slaapverlamming is de persoon zich volledig bewust van zijn/haar omgeving, maar niet in staat om zich te bewegen of te praten. Het kan dan ook behoorlijk angstaanjagend zijn.

Ook kan er sprake zijn van hallucinaties, waar we later in het artikel verder op in zullen gaan.

Dat slaapparalyse door veel mensen wordt ervaren, bleek wel toen we een oproepje plaatsten of er mensen waren die hun ervaringen wilden delen.

We ontvingen meerdere berichten, waaronder verhalen uit Engeland, India en Nederland.

Hoewel slaapverlamming niet gevaarlijk is, is het zeker geen prettige ervaring. Fijn dus, dat ze Matrassencheck te woord wilden staan.

Hieronder lees je de slaapverlamming ervaringen van Dorien (33) uit Nederland, de Engelse James (34) en Beck (24) uit India.

Om privacyredenen zijn de namen van de geïnterviewden gefingeerd.

Wat is jouw ervaring met slaapverlamming?

Dorien: “Ik herinner me dat ik op vakantie was in Turkije en dacht dat mijn vader ineens de kamer binnenkwam en bovenop me kwam zitten. Toen ik besefte dat het niet echt was, wilde ik me bewegen, maar merkte ik dat dit niet kon.”

“Wat voel je op zo’n moment?,” vroegen we Dorien.

“In het moment zelf voel ik me heel onrustig en wil ik dat het weggaat. Het besef dat je je niet kunt bewegen is wel eng. Toen ik wakker werd had ik wel even nodig om bij te komen.”

James: “Toen ik in Azië werkte als surfcoach, was ik na een dag surfen zo moe dat ik snel naar bed ging. Ik woonde destijds in een open huis op een heuvel. Ik viel in een diepe slaap, maar werd ineens wakker van een geluid dichtbij. Toen ik wilde roepen, besefte ik dat dit niet ging. Ook kon ik mijn lichaam niet meer bewegen.”

Ook Beck (24) uit India omschrijft het angstige gevoel dat ze ervaarde, toen ze in 2017 voor het eerst last had van slaapverlamming.

“Ik weet nog dat het aanvoelde als een enge droom. Ik hoorde voetstappen op de trap en had de drang mezelf te redden of op te staan, maar ik kon me niet meer bewegen.”

Heb je vaker slaapverlamming ervaren?

“Ik heb het zowel op jongere leeftijd als latere leeftijd gehad,” aldus Dorien.

Ook James heeft na zijn eerste ervaring nog enkele keren een slaapverlamming ervaren:

“De eerste keer wist ik nog niet wat het was. Ik vertelde de mensen in het surfkamp over mijn ‘gekke droom’. Bij toeval was er een neuroloog aanwezig die slaapparalyse aan het onderzoeken was. Toen ik voor de tweede keer slaapparalyse ervaarde, wist ik wat er aan de hand was.”

Waren er specifieke aanleidingen voor jouw slaapparalyse?

“De grootste oorzaak van mijn slaapverlamming is angst,” aldus Beck.

Ze had er dan ook tijdens drukke studiedagen het meeste last van.

James ziet vooral een enorme vermoeidheid en rugslapen als factoren die bij kunnen dragen aan slaapparalyse.

Ook in onderzoeken komen angst, stress en rugslapen naar voren als mogelijke triggers voor slaapverlamming.

Heb je tips voor wat te doen bij een slaapverlamming?

James: “Wanneer ik nu heel moe ben, slaap ik niet langer op mijn rug. Doordat ik nu weet wat er aan de hand is lukt het me sneller tot rust te komen.”

Beck probeert vooral zichzelf moed in te spreken, wanneer ze last heeft van slaapverlamming. “Ik vertel mezelf dat er niks ergs aan de hand is, dat de hallucinaties niet echt zijn.”

Ook wij hebben ondervonden dat ‘rustig worden’ helpt om sneller uit een slaapparalyse te komen.

Hoewel we begrijpen dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan.

Hoewel er geen algemene behandeling is tegen slaapverlamming, zijn er wel manieren om het risico hierop te verminderen.

Afhankelijk van de oorzaken, kan de kans op slaapverlamming verminderd worden door:

• Verbeteren van slaaphygiëne en slaaproutine
• Onderliggende stressklachten aanpakken
• Vermijden van slaaptekort
• Aanpassen van medicijngebruik
• Onderliggende slaapstoornissen en slaapproblemen aanpakken
• Vermijden van rugligging

We lichten de eerste twee punten hieronder wat verder toe.

Gezonde slaaproutine

Er zijn tal van manieren waarop jij jouw slaapritme en -routine kunt optimaliseren, om zo de kans op slaapverlamming te verminderen.

Een regelmatig slaap-waakritme, ontspanningsoefeningen en voldoende beweging overdag dragen bij aan een goede slaaphygiëne.

Een regelmatig slaap-waakritme stimuleer je door op dezelfde tijd naar bed te gaan én op te staan. Zo zegt een van onze slaapexperts, professioneel slaapcoach Björn Steinbrink:

Wanneer je elke dag op een ander tijdstip wakker wordt, ben je jouw circadiaans ritme aan het herprogrammeren. Dit werkt echter niet. Door steeds op andere tijden op te staan, ervaart je lichaam elke dag een soort jetlag.

Björn Steinbrink

Slaapcoach

Daarnaast is het van belang om voldoende tijd te nemen om tot rust te komen, voordat je gaat slapen.

Hierbij is het belangrijk om niet vlak voor het slapen gaan op je telefoon of laptop te zitten, omdat het blauwe licht je ritme verstoort. Sowieso kan het helpen om bij veelvuldig gebruik van schermen een blauw licht bril aan te schaffen.

Depressie, angsten en slaapverlamming

Verminder je stress en snel een beetje! 😅

Het klinkt zo makkelijk. We snappen echter dat in de drukke maatschappij het lastig is om stress volledig te vermijden.

Wanneer je echter last hebt van depressie, een angststoornis of PTSD, kan dit het risico op episodes van slaapverlamming vergroten.

Wil jij dus de kans op slaapparalyse aanpakken, dan is het verstandig om te beginnen bij de onderliggende oorzaak.

Sommige medicatie, die specifiek worden gebruikt voor het behandelen van slaapverlamming, zijn antidepressiva zoals SSRIs, TCAs en benzodiazepinen. 💊

Ontspanning bevorderen

Zijn jouw stress en angstklachten wat milder en zoek je manieren om in de avond tot rust te komen? Dan zijn er verschillende producten die hier mogelijk bij kunnen helpen.

Zo is er de Somnox slaaprobot, die je helpt beter te ademen en te slapen. Ook de handzame ademcoach Moonbird kan zeker helpen je lichaam tot rust te laten komen.

Het is geen verrassing dat een goede ademhaling je kan helpen sneller te ontspannen. Diepe ademhalingsoefeningen kunnen bijdragen aan het verlagen van het stresshormoon cortisol in ons lichaam.

Daarnaast kan ook een verzwaringsdeken uitkomst bieden. De diepe druk van deze dekens stimuleert de aanmaak van serotonine, dat op zijn beurt bijdraagt aan de aanmaak van melatonine - het slaaphormoon.

Hoewel er steeds meer onderzoek wordt gedaan naar slaapverlamming, blijkt het nog altijd lastig om de precieze oorzaak van dit fenomeen te achterhalen.

In de uitgebreide ‘Sleep Paralysis Guide ^[5]’ van The International Academy of Consciousness (IAC) wordt uitgelegd dat het lastig is de biologische grondslag van een ‘ervaring’ of ‘fenomeen’ vast te stellen.

Hedendaagse wetenschappers spreken ook wel van een ‘brain glitch ^[6]’, die optreedt tussen de remslaap en waakzaamheid. Of het ook werkelijk door ons brein of in onze hersenen veroorzaakt wordt blijft de vraag. 🧠 ^[7]

Culturele interpretaties van slaapverlamming: van kwade geesten tot heksen

Kijken we naar de fysiologische oorzaken, dan komen we al snel uit bij stress, psychische aandoeningen of slaapstoornissen.

Toch willen we je ook de culturele interpretaties van slaapverlamming niet onthouden. Zo ziet de Islam slaapverlamming als een mogelijke aanval van de geest (djinn) Al Kaboos.

Verschillende culturen en religies hebben hun eigen kijk op slaapparalyse.

We hebben een aantal interpretaties op een rijtje gezet; van demonen en heksen tot ‘bezeten zijn door geesten’.

Veel van deze resultaten komen uit een onderzoek van Olunu et al. naar de culturele interpretaties van slaapverlamming ^[8].

Omdat hallucinaties bij slaapparalyse regelmatig voor lijken te komen, lijken enkele interpretaties zo gek nog niet. 👻

Slaapverlamming klinkt als de korte trailer van een film die je niet wil zien. 🎥

Maar net als bij een slechte horrorfilm is slaapparalyse niet iets waar jij je in het dagelijks leven zorgen over hoeft te maken.

Inzicht in de oorzaken van dit fenomeen en de slaapverlammingen ervaringen van anderen, kunnen je helpen om je angsten met betrekking tot slaapparalyse te verminderen.

Geen demonen, heksen of geesten die bij je op bezoek komen, maar een natuurlijk lichamelijk proces dat ‘per ongeluk’ buiten de remslaap optreedt.

Komt het echter vaker voor of wordt jouw slaapkwaliteit aangetast door terugkerende periodes van slaapverlamming? Dan raden we aan om een arts te raadplegen voor advies.